علائم ام اس | چه کسانی به بیماری ام اس مبتلا می شوند؟

چکیده:  تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

بیماری ام اس یکی از بیماری های خودایمنی است که در آن غلاف میلین سلول‌های عصبی آسیب می‌بیند. این آسیب‌ دیدگی موجب بروز علائم و نشانه‌های جسمی و روحی فراوانی می‌شود. متأسفانه علت بیماری ام اس هنوز مشخص نیست، ولی به‌ طور کلی می‌توان گفت که این بیماری در اثر حمله و آسیب رساندن سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین ایجاد می‌شود. در این مقاله شما را با علائم ام اس آشنا خواهیم کرد.

بیماری ام اس از چه سنی آغاز می‌شود؟

به طور کلی، اولین علائم ام اس معمولا بین سنین ۲۰ تا ۴۰ شروع می‌شود. با وجود این، این احتمال وجود دارد که این بیماری از دوران کودکی یا بعد از سن ۴۰ سالگی آغاز شود، ولی بروز آن در این گروه‌های سنی کم‌تر شایع است.

آیا بیماری ام اس موجب ایجاد درد می‌شود؟

حدود دو سوم بیماران مبتلابه ام اس، درد را یکی از نشانه‌های بیماری خود گزارش کرده‌اند. رایج‌ترین انواع درد در بیماران مبتلابه ام اس شامل سردرد، کمردرد، درد اندام‌ها و اسپاسم عضلانی است. به‌دلیل اینکه منشاء این دردها عصبی است، داروهای مسکن رایج مانند آسپرین تأثیر اندکی در کاهش این دردها دارند یا بی‌تأثیرند. ولی سایر داروها می‌توانند مؤثر باشند.

علائم ام اس

• مشکلات حرکتی

به دلیل مشکل اسپاسم عضلات، حرکت نیز دچار مشکل می شود. عضلات سفت شده و نمی توانند به خوبی کنترل شوند. این سفتی عضلات در تمام بدن ممکن است ایجاد شود. در اندام ها (دست و پا) و مشکلات حرکتی ایجاد کند. مانند راه رفتن، کارکردن با دست و… یا در عضلات صورت، حلق و حنجره مشکل ایجاد کند و اختلالات گفتاری، مشکلات بلع و صداسازی ایجاد کند. همچنین در صورت درگیری عضلات تنفسی، مشکلات تنفسی برای فرد ایجاد می کند. در نهایت، حرکت یکی از علائم ام اس است که به مرور تحت تاثیر قرار می گیرد.

• مشکلات بینایی مانند دیپلوپیا، اختلال و درد در حرکات چشم

بروز مشکلات بینایی یکی از شایع ترین علائم ام اس می باشد. در مریضی ام اس غلاف میلین عصب تخریب می شود که به اصطلاح (demyelinating) گفته می شود. در ادامه بروز علائم ام اس آسیب به عصب بینایی، مغز استخوان و مخچه به سندرم های مشخصی می رسند که بر مسیر های بینایی عصبی اثر منفی می گذارند. تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به ام اس دارای نوریت نوری هستند و کنتراست و حساسیت آنها به نور بسیار کم می شود. در بیمارانی که سابقه آسیب عصب اپتیک دارند از دست دادن آکسون در عصب در لایه الیاف عصبی شبکیه نیز مشاهده می شود. از دیگر علائم ام اس در مشکلات بینایی بوجود آمدن دید دوگانه می باشد.

•  خستگی و ضعف

حدود ۸۰ درصد از افراد در مراحل اولیه‌ی ام اس دچار خستگی و ضعف بدون علت می‌شوند. خستگی مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب موجود در ستون فقرات تخریب می‌شوند. این خستگی معمولا به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و برطرف شدن آن چندین هفته طول می‌کشد. این ضعف در ابتدا بیشتر در پاها مشهود است.

• سرگیجه

این بیماران معمولا در مستقیم حرکت کردن مشکل دارند. در واقع این عدم تعادل در کنترل حرکات معمولا با پیشرفت تخریب سلول های عصبی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر است که بسیاری از مبتلایان به MS برای راه رفتن نیاز به عصا دارند.

•  افسردگی 

ابتلا به بیماری آزاردهنده ای نظیر ام اس، علاوه بر آسیب جسمی می تواند ابزاری برای آسیب روحی فرد باشد. بسیاری از مبتلایان به ام اس، احساس افسردگی، تحریک پذیری و تغییرات خلق و خو را یکی از مشکلات رایج خود بیان می کنند.

•  مشکلات جنسی

تحریکات جنسی در سیستم عصبی مرکزی رخ می دهد. بنابراین جای تعجب نیست اگر شخصی که به MS مبتلا شد تحت تاثیرات مخرب در این زمینه باشد.

در مطالعات اخیر نشان داده شده است که ۹۱ % مردان و ۷۲ % زنان مبتلا به MS دارای مشکلات ارگاسم هستند، هر چند که این مشکل خیلی به ندرت می تواند نشانه اولیه بروز MS باشد، اما به این نکته هم توجه داشته باشید.

• مورمور شدن و بی‌ حسی

مورمور شدن و بی‌حسی یکی دیگر از علائم ام اس است. ام اس بر اعصاب مغز و نخاع (مرکز پیام بدن) تأثیر می‌گذارد. این بدان معناست که ممکن است سیگنال‌های ضدونقیضی در سراسر بدن ارسال شوند و گاهی‌اوقات هم هیچ سیگنالی فرستاده نشود. این امر به بی‌حسی منجر می‌شود. مورمور شدن و بی‌حسی، یکی از شایع‌ترین علائم هشداردهنده‌ی ام اس است. جاهایی که بیشتر دچار بی‌حسی می‌شوند، عبارتند از صورت، بازوها، پاها و انگشتان.

• کاهش حافظه از علائم بیماری ام اس

کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز، صحبت کردن و مشکلات زبانی از اختلالات رایج در نتیجه ی پیشرفت MS است که البته خیلی وقت ها می تواند از علائم شروع این بیماری باشد.

• اختلال در کنترل ادرار و مدفوع یکی از علائم ام اس 

بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع در بیماری MS دور از انتظار نیست. تقریبا 80 درصد بیماران مبتلا به MS در کنترل ادرار و مدفوع خود مشکل دارند. این افراد معمولا از احساس دفع ادرار مکرر و ناگهانی در عذاب هستند. مشکل آزاردهنده دیگر در این افراد، اسهال مداوم و اختلال کنترل تخلیه روده است.

• خارش

خارش به عنوان نوعی اختلال حسی ممکن است در ام اس اتفاق بیفتد. نوع شایع تر اختلال حسی در ام اس یعنی کرخی و گزگز است. اختلال حسی در ام اس می توان احساس سوزش و یا دردهای تیرکشنده را ذکر کرد. خارش ممکن است ناگهان و با شدت زیاد اما کوتاه مدت روی دهد و در هر قسمتی از بدن یا صورت می تواند احساس شود و با خارش عمومی بدن که در نتیجه واکنش های الرژیک روی می دهد متفاوت است چرا که این خارش با هیچ نوع بثورات یا قرمزی پوست همراه نیست و چون منشا عصبی دارد پماد کورتون برروی آن بی تاثیر است. گذشته از احساس ناخوشایند، این خارش ها به خودی خود جای نگرانی ندارند و با مصرف داروهایی نظیر کاربامازپین، فنی توئین، گاباپنتین زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل کنترل هستند.

• تشنج صرعی

تشنج های صرعی از علائم بسیار رایج بیماری ام اس هستند که از گسترش اختلالات در مناطقی از مغز به نام قشر مغز ناشی می شوند. قشر مغز بیرونی ترین و البته بزرگ ترین بافت عصبی مغز است که مغز را می پوشاند و از آن محافظت می کند.

• حملات کوتاه اختلال هوشیاری همراه با حرکات پرشی و یا سفت شدن عضلات بدن (GTCS)
• حملات غیاب: حملات اختلال هوشیاری بدون حرکات واضح در اندام ها (Absence)
• حملات با اختلال هوشیاری نسبی (نه کامل) همراه با فعالیت های کلیشه ای تکرار شونده (Partial complex)

این علائم به صورت حملات بسیار کوتاه، بدون منشا تشنجی و به اشکال گوناگون بروز می کنند مثلا به شکل دردهای تیرکشنده برق آسا در صورت و یا هر قسمت از بدن و یا گرفتگی های عضلانی در دست یا پا و یا علامت لرمیت که احساس برق گرفتگی در امتداد ستون فقرات و اندام هاست که بعد از خم کردن گردن ایجاد می شود. تشخیص دقیق حملات تشنجی، از طریق اطلاعات دقیق از خود فرد و همراهان و انجام نوار مغز ممکن می شود. اغلب تشنج های ام اس خوب کنترل می شوند مشروط براینکه داوری مناسب و با مقدار مناسب مصرف شود.

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند؟

افراد حساس و زودرنج

این نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق العاده حساس, زودرنج و عصبی و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خارج شده و تعادل خود را از دست می دهند و ساعت ها فکر خود را مشغول کرده و به خود و دیگران پیله می کنند.

افراد با طبع سردی به ام اس مبتلا می شوند

افرادی هستند که از نظر ژنتیک دارای طبع سردی بوده و مدام از غذاهای سردی بخش (غذاهائی با pH اسیدی) به حد وفور استفاده می کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی, سرکه, تمبر هندی, ماست, قره قورت و امثالهم دارند.

اگر والدین و یا برادر و خواهر شما به بیماری ام اس مبتلا باشند، خطر ابتلای شما به ام اس بین ۱ تا ۳ درصد افزایش می‌یابد. عفونت ها و ویروس‌ های خاص از جمله ویروس ابشتاین بار می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. افراد سفیدپوست، بخصوص خانواده‌های ساکن اروپای شمالی در بیشترین خطر ابتلا به این بیماری قراردارند. نژادهای آسیایی، آفریقایی یا بومی آمریکا در بین سایر نژادها در کم‌ترین خطر ابتلا به این بیماری هستند. در کشورها و مناطق جغرافیایی خاص از جمله اروپا، کانادای جنوبی، آمریکای شمالی، نیوزلند و استرالیای جنوبی خطر ابتلا به بیماری ام اس بیشتر از سایر مناطق جهان است. درصورتیکه شما مبتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی از جمله بیماری تیروئید، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده هستید، خطر ابتلای شما به ام‌اس افزایش می‌یابد.

سخن پایانی

بیماری ام اس یک اختلال چالش‌برانگیز است اما محققان درمان‌های بسیاری کشف کرده‌اند که می‌تواند پیشرفت آن را کُند سازد. بهترین دفاع در برابر ام اس، آن است که بلافاصله پس از مشاهده‌ی اولین علائم هشداردهنده نزد پزشک بروید. همان‌طور که می‌دانید وراثت یکی از عوامل خطر کلیدی در ابتلا به ام اس است، بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده یا اقوام نزدیک‌تان به ام اس مبتلاست و شما نیز برخی از علائم آن را دارید، برای بررسی‌های بیشتر سریعا به پزشک مراجعه کنید. این کار را به تأخیر نیندازید، چون در صورت ابتلا به ام اس باید هرچه سریع‌تر درمان را آغاز کنید.