فواید زایمان در آب

چکیده                           تخمین زمان مطالعه: 4 دقیقه

زایمان در آب از روش های جدید برای وضع حمل نوزاد می باشد که امروزه مورد علاقه بسیاری از خانم های باردار می باشد. زایمان در آب یک زایمان طبیعی است که معمولاً درون یک وان آب گرم یا استخر های مخصوص انجام می شود که ضمن ایجاد درد کمتر برای مادر، نیازی به داروی بی حسی نیز ندارد. از سویی این روش بسیار مورد پسند خود نوزاد می باشد. با توجه به فراگیری هرچه بیشتر این روش زایمان در کشور ما در این سری از مجله سلامت دکتر مهندس به بررسی محاسن و معایب روش زایمان در آب پرداخته خواهد شد.

زایمان در آب چگونه انجام می شود؟

زایمان در آب به معنی انجام حداقل بخشی از مراحل زایمان مانند وضع حمل (پیش از زایمان)، تولد یا هر دوی آن ها در یک وان پر از آب گرم می باشد. در این روش مادر در حین زایمان آرامش و احساس راحتی بیشتری نسبت به محیط بدون آب دارد، از طرفی تحمل وزن بواسطه محیط آبی برای مادر راحت تر بوده و احساس کنترل بیشتری در هنگام زایمان دارد. بعلاوه این مدل از زایمان خوشایند نوزاد خواهد بود چراکه محیطی شبیه به کیسه مایع آمنیوتیک را برای نوزاد تداعی می کند.
در روش زایمان در آب ممکن است مادر فقط فرآیند پیش از زایمان را در آب سپری کند و موقع تولد نوزاد از آب خارج شود. البته در موارد دیگری مادر هنگام خروج جنین نیز در آب می‌ماند و نوزاد خود را در آب به دنیا می آورد. البته در برخی کشورها تولد نوزاد زیر آب انجام نمی گیرد چراکه این روش می تواند یک روش پرخطر برای نوزاد باشد.

مرحله اول: مرحله پیش از زایمان

مرحله اول زایمان از زمانی شروع می شود که انقباضات ناحیه لگن مادر شروع می شود تا زمانی که دهانه رحم بطور کامل باز شود. حالت های قرارگیری مادر در این مرحله درون وان آب می تواند مختلف باشد. استفاده از وان در این مرحله مزایایی همچون کاهش درد، کاهش نیاز به بیهوشی یا بی حسی و افزایش سرعت روند زایمان را دارد.

مرحله دوم: خروج نوزاد از واژن

این مرحله از زمان باز شدن دهانه رحم تا تولد نوزاد را شامل می شود. در این مرحله مادر متوسل به زور زدن برای خروج نوزاد می شود. در رابطه با گذراندن این مرحله درون آب نظرات بسیار متفاوت است یا شاید اطلاعات کمی موجود است. اما پزشکان معتقدند در مرحله دوم زایمان، خروج از آب می تواند به پزشک کمک کند تا در صورت بروز هرگونه مشکلی سرعت عمل بیشتری داشته باشد. مادر می تواند زمانی که دهانه رحم کاملاً باز شده و برای بیرون آمدن بچه آماده می شود، روی تخت زایمان رفته و مرحله آخر زایمان را روی تخت انجام دهد. و یا اینکه نوزاد نیز در آب متولد و در آب رها می شود. پرسنل اتاق زایمان بچه را از زیر آب گرفته و به مراحل دیگر زایمان کمک و رسیدگی می کنند.

موارد منع زایمان در آب

• سن کمتر از 17 سال یا بیشتر از 35 سال مادر
• قرار گیری جنین در وضعیت بریج (قرار گرفتن سر جنین به سمت بالا و پاها به سمت پایین در شکم مادر)
• مبتلا بودن مادر به تبخال فعال یا هرپس (ویروس عامل تبخال به راحتی در آب منتقل می شود)
• بارداری دو قلو یا چند قلوی مادر
• خونریزی بیش از حد یا عفونت مادر
• نارس بودن جنین (به دنیا آمدن جنین زیر 37 هفته)
• مبتلا بودن مادر حین بارداری به پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) یا دیابت یا بیماری قلبی کلیوی
• درشت بودن جنین
• داشتن تب در مادر در روزهای پایانی بارداری و حین زایمان
• گذشتن بیش از 24 ساعت از پاره شدن کیسه آب مادر
• در معرض خطر بودن مادر به مشکلات زایمان
• دفع مکونیوم توسط جنین (مدفوع سبز رنگ جنین) پیش از تولد
• نرمال نبودن ضربان قلب نوزاد یا نیاز به بررسی مداوم
• دارا بودن سابقه سزارین

فواید زایمان در آب

• کوتاه شدن مدت زایمان
• کاهش نیاز به تزریق تسکین دهنده برای مادر (زایمان طبیعی بدون درد)
• کاهش احتمال بی اختیاری ادرار در مادر پس از زایمان
• ایجاد حس آرامش و راحتی برای مادر و کاهش استرس در حین زایمان بواسطه قرار گیری در آب گرم
• ایستادن در آب و جاذبه موجب حرکت راحت تر نوزاد به سمت کانال تولد می شود.
• تعادل فشار خون بواسطه قرار گیری در آب و در نتیجه آن کاهش حس اضطراب و استرس مادر
• ترشح اندورفین و کاهش حس درد
• تسکین کمر درد و احساس فشار وارده بر مادر
• کاهش خطر پارگی یا آسیب دیدگی ناحیه پرینه واژن
• ریلکس شدن ماهیچه ها و عضلات و بهبود جریان خون مادر

خطرات زایمان در آب

در مواردی نادر ممکن است نوزادانی که در آب متولد می‌شوند به عفونت یا بیماری‌های دیگر مبتلا شوند، به همین جهت متخصصان زایمان در آب را تنها به عنوان بخشی از روند زایمان طبیعی توصیه می‌ کنند.
• عدم اجازه در استفاده از مسکن ها برای مادر
• خطر آمبولی آب (ورود آب به جریان خون مادر که می تواند مشکل ساز باشد)
• احتمال ایجاد عفونت در مادر یا فرزند (انتقال از آب به مادر یا نوزاد)
• احتمال ایجاد هیپوترومی در نوزاد اگر آب استخر در زمان تولد خیلی خنک باشد.
• ایجاد بیماری ناشی از استنشاق قطره های آب حاوی باکتری لژیونلاست که می تواند ایجاد تب، سرفه یا ذات الریه در نوزاد کند.
• احتمال آسیب به بند ناف (پیچیدن بند ناف دور گردن نوزاد پیش از تولد)
• خفگی یا تشنج
• ایجاد مشکل در تنظیم دمای بدن کودک
• تنفس نوزاد در آب

احتمال خفگی یا غرق شدن نوزاد در حین تولد

آیا احتمال خفگی نوزاد در آب وجود دارد؟ پاسخ این است: بله، اما بسیار بعید است که این اتفاق بیافتد. نوزاد تا زمانی که در رحم مادر و مایع آمنیوتیک هست، نیازی به نفس کشیدن ندارد، زیرا اکسیژن خود را از خونی که از طریق جفت مادر به دست می آید، دریافت می کند. به این ترتیب وقتی نوزادی در آب به دنیا می آید، بدن او طوری رفتار می کند که گویا هنوز در رحم هست، تا زمانی که اولین نفس خود را در هوا بکشد که در این هنگام ریه های نوزاد باز می شود.
بنابراین زمانی که یک نوزاد از آب آمنیوتیک (در رحم) به داخل آب (در حوض زایمان) می آید، ریه ها باز نیستند و هیچ آبی نمی تواند وارد ریه ها شود.
پس از اینکه کودک در آب به دنیا آمد، مادر و ماما او را به آرامی به سطح آب می آورند. در نتیجه نوزاد فقط برای مدت کوتاهی زیر آب خواهد بود و تا زمانی که از آب خارج نشود، نفس نمی کشد. پس نباید نگران این موضوع بود مگر اینکه نوزاد شما سر آن بالای آب آورده شود و دوباره پایین و به زیر آب برود.
بعلاوه از آنجاییکه نوزاد در لحظات اولیه پس از تولد نمی تواند بطور مستقیم نفس بکشد امکان بلعیدن آب نیز در او وجود ندارد.

جمع بندی

در ابتدا لازم است یک مادر باردار با ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود در مورد اینکه آیا انتخاب خوبی برای زایمان در آب هست یا خیر، صحبت نماید. پس از مشخص شدن این موضوع که مادری شرایط مناسب برای انجام زایمان طبیعی در آب را دارا می باشد، لازم است تا تمامی نکات و موارد مهم به منظور کسب آمادگی بیشتر برای این نوع زایمان را فراگیرد. مثلاً آگاهی یافتن از روند زایمان طبیعی و هم صحبتی با زنانی که تجربه ی این نوع زایمان را داشته اند می تواند مادر را از نظر روانی آماده کند. همچنین انجام یک سری ورزش ها و تکنیک های تنفسی می تواند تأثیر مهمی در کاهش درد زایمان داشته باشد. متخصص زنان و زایمان می تواند با ایجاد یک فضای روحی مناسب باعث شود تا مادر دچار استرس نشود و همکاری لازم برای داشتن یک زایمان موفقیت آمیز را داشته باشد.