بیماری پیسی واگیردار است؟

چکیده

دلایل ایجاد لکه های سفید روی پوست چیست؟ بیماری پیسی به چه دلیل ایجاد می شود؟

ایجاد شدن لکه‌های سفید رنگ روی پوست را پیسی گویند که از آن با نام‌های برص، لک و پیس و ویتیلیگو نیز یاد می‌شود.

شدت بروز این عارضه در افراد مختلف متفاوت است، گاهی تنها چند لکه روی پوست به وجود می‌آید، حال آن که گاهی بخش اعظمی از پوست بیمار سفید رنگ می‌شود.

در ادامه با دکتر مهندس همراه باشید تا با چگونگی بروز این بیماری پوستی و همچنین نحوه‌ درمان پیسی و مراقبت آن آشنایی کامل پیدا کنید.

ویتیلیگو چیست؟

معمولاً افراد مبتلا به ویتیلیگو اول از همه به لکه های سفید (پیگمانتاسیون) روی پوستشان توجه می کنند که این لکه ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دستها، پاها، بازوها، صورت و لبها شایع هستند.

دیگر نقاط شایع لکه های سفید عبارتند از زیر بغل و کشاله ران، اطراف دهان و چشم ، پره های بینی، ناف و نواحی تناسلی .

ویتیلیگو معمولاً به یکی از سه الگوی زیر ظاهر می شود:

• ویتیلیگو کانونی زمانی اتفاق می‌افتد که فقط چند نقطه در یک منطقه واحد وجود دارد.
• ویتیلیگو گسترده لکه‌های زیاد در سراسر بدن است که متقارن هم هستند (در سمت راست و چپ بدن مانند یک تصویر آینه تأثیر می‌گذارند). این شایع‌ترین شکل بیماری پیسی است.
• ویتیلیگو سگمنتال نوعی از برص است که لکه‌ها فقط در یک‌طرف از بدن ظاهر می‌شوند و معمولاً در هیچ جای دیگر مشخص نیستند. این نوع از ویتیلیگو نسبتاً غیر شایع است.

براساس سایت medicalnewstoday اثرات ویتیلیگو بین افراد متفاوت است. برخی از افراد ممکن است تنها تعداد انگشت شماری از نقاط سفید داشته باشند که دیگر رشد نکنند، در حالی که برخی دیگر لکه های سفید بزرگتری ایجاد می کنند که به هم می پیوندند و نواحی بزرگ تری از پوست را تحت تاثیر قرار می دهند.

علت بیماری پیسی یا برص

علل این بیماری به طور کامل شناخته نشده است اما تعدادی از نظریه های مختلف وجود دارد که عبارتند از :

اختلال در سیستم خود ایمنی: 

سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا ممکن است پادتن هایی ایجاد کند که ملانوسیت ها را از بین می برد.

سابقه خانوادگی (عوامل ژنتیکی): 

عوامل خاصی که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند می توانند به ارث برسند. در حدود 30٪ موارد افراد پیسی را از خانواده به ارث می برند.

عوامل نوروژنیک:

 ماده ای که برای ملانوسیت ها سمی است ممکن است در انتهای عصب پوست آزاد شود.

خود تخریبی:

 نقص در سلولهای ملانوسیت باعث می شود که آنها خودشان را از بین ببرند.

محرک های محیطی:

 این بیماری همچنین ممکن است در اثر برخی حوادث مانند استرس جسمی یا عاطفی ایجاد شود. با این حال ممکن است ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد این بیماری باشند.

علائم بیماری برص

ماکول ها (نواحی کوچکی بارنگ متفاوت از پوست ) یا لکه هایی با مشخصات زیر:

• صاف، سفید و غیرقابل لمس با انگشتان هستند.
• گسترش یافته، نواحی بسیار بزرگ با شکل نامنظم و بدون رنگی را تشکیل می دهند.
• معمولاً در هر دو طرف بدن و تقریباً در جای مشابهی قرار دارند.
• قطر آنها از 3-2 میلی متر تا چند سانتی متر متفاوت است.
• باعث آزار و خارش نمی شوند.
• اختلال باعث خاکستری شدن زود هنگام مو می گردد.

پیسی شامل چند نوع است؟

این بیماری دارای دو نوع غیر سگمنتال و سگمنتال می باشد که عبارتند از :

پیسی غیر سگمنتال

در نوع غیر سگمنتال شانس ایجاد ضایعه ها در همه جای بدن وجود دارد. در حالی که در نوع سگمنتال یک قسمت از بدن درگیر می شود و از آن قسمت خارج نمی شود. همچنین فرم غیر سگمنتال می تواند سلول های رنگدانه ای را در هر نقطه از بدن تحت تأثیر قرار دهد. سرعت توسعه این نوع نسبت به انواع دیگر آن از کمتر است.

فرم غیر سگمنتال شایع ترین نوع است که تا 90 درصد موارد را شامل می شود. تکه ها اغلب به طور مساوی در هر دو طرف بدن و با اندازه گیری متقارن ظاهر می شوند. آنها اغلب روی پوستی ظاهر می شوند که معمولاً در معرض آفتاب است ، مانند صورت ، گردن و دست ها.

پیسی سگمنتال

در این نوع ، لکه های سفید کوچک تر هستند. همچنین اغلب فقط در یک طرف بدن ظاهر می شوند. این فرم با سرعت بیشتری گسترش می یابد اما نسبت به نوع غیر بخشی ثابت تر و پایدارتر است.

این نوع بسیار کمتر شایع است و فقط حدود 10 درصد از افراد مبتلا به این بیماری را درگیر می کند. این نوع از بیماری می تواند فرد را از اوایل زندگی درگیر کند. ممکن است به مدت شش ماه تا یک سال به سرعت گسترش یابد ، سپس پیشرفت آن متوقف می شود و در موارد نادر ممکن است سالها بعد دوباره فعال شود. همچنین این فرم پیشرفت کندتری نسبت به پیسی از نوع تعمیم یافته دارد.

آیا پیسی واگیردار است؟

این بیماری به هیچ عنوان ممکن نیست از فردی به فرد دیگر از طریق ارتباط پوستی یا هر نوع ارتباط دیگری سرایت کند.

این افراد می‌ توانند مانند همه ازدواج کنند، بچه ‌دار شوند و مشکلی هم نداشته باشند، اما باید این را هم بدانید که وجود برص به دلیل اینکه شاید طرفین نتوانند از نظر ظاهری شرایط طرف مقابل را قبول کنند می تواند باعث طلاق همسران شود، وگرنه مشکلی از نظر جسمی ‌یا واگیردار بودن بیماری وجود ندارد.

واکنش‌های ناشایست برخی افراد در اجتماعات نسبت به این بیماری، تمسخر کردن، صحبت‌های درگوشی و رفتارهایی از این قبیل، منجر به گوشه‌گیری و انزوای مبتلایان به ویتیلیگو می‌شود و معمولاً آن‌ها را به سمت خانه‌نشینی و پرهیز از اشتغال و یا تعاملات اجتماعی سوق می‌دهد.

علاوه بر این نبود آگاهی درباره آن باعث می‌شود که برخی افراد ناآگاه به دلیل ترس از ابتلا به این بیماری از تعامل با مبتلایان خودداری کنند؛ حال آنکه این بیماری به هیچ وجه قابل سرایت از فردی به فرد دیگری نیست.

تشخیص بیماری پیسی

برای تشخیص این بیماری پزشکان ابتدا سابقه پزشکی را بررسی کرده و سپس آزمایش نمونه پوست را انجام می دهد. سابقه خانوادگی این بیماری و گزارش های بیمار از آفتاب سوختگی یا تاول نیز در نظر گرفته می شود.

بر اساس گزارش NIAMS، آسیب های نور خورشید ممکن است علائم ویتیلیگو را در برخی از بیماران آغاز کند.

نمونه برداری پوست می تواند فقدان کامل رنگدانه را نشان دهد و یا ممکن است تشخیص را تایید کند و آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین B-12 و عملکرد تیروئید نیز گاهی تجویز می شود.

کم کاری تیروئید و کمبود ویتامین ب ۱۲ اغلب با بیماری ویتیلیگو در ارتباط است.

درمان پیسی

بیماری پیسی اگر گسترده نباشد قابل درمان است و اما دوره درمان آن بسیار طولانی است و احتمالا علاوه بر درمان های دارویی به اشعه درمانی نیز نیاز خواهند داشت.

• درمان پیسی با داروهای موضعی

 این روش‌های درمانی بر روی پوست مورد استعمال قرار می‌گیرند. نوع و قدرت درمان موضعی مورد تجویز به نوع پیسی و پوست بیمار بستگی خواهد داشت، اما داروهای درمانی رایج عبارتند از:

کرم‌های کورتیکو استروئیدی:

با وجود اینکه این داروها به طور گسترده برای درمان پیسی‌های موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی به دلیل تأثیری که در نازک شدن پوست و دیگر عوارض جانبی دارند، برای مدت زمان کوتاهی قابل استفاده خواهند بود.

بیمار باید این کرم را قبل از مشاهده‌ هرگونه تأثیر، برای مدت حداقل سه ماه بر روی موضع لکه‌های سفید پوست خود مورد استفاده قرار دهد.

داروهای موضعی بیماری‌های سیستم ایمنی (تاکرولیموس و پیمکرولیموس):

این داروها می‌توانند پاسخ ایمنی پوست را تنظیم و فرایند تولید ملانین را تحریک کنند. این داروها را می‌توان برای مدت زمانی طولانی و در مواردی که استعمال کورتیکواستروئیدهای موضعی قابل تحمل نیستند مورد استفاده قرار داد.

تاکرولیموس قوی‌تر از پیمکرولیموس است ولی هیچکدام از آن‌ها بر روی ضایعات ایجاد شده بر روی مفاصل و نواحی آکرال تأثیری نخواهند داشت.

•  درمان برص با اشعه ماورا بنفش( فتوتراپی)

  فتوتراپی (نور درمانی) ممکن است برای کودکان یا بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد. زمانی از نوردرمانی استفاده می شود که:

  درمان های موضعی موثر نبوده اند.

  این بیماری در حال گسترده است.

  این بیماری تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی شما داشته باشد.

  شواهد نشان می دهد که نوردرمانی همراه سایر روش های درمانی تأثیر مثبتی بر این بیماری دارد. در طول فتوتراپی، پوست شما در معرض نور ماورا بنفش (UVA) یا (UVB) از لامپ مخصوص قرار می گیرد.

• به همراه UVA معمولا از پسورالن استفاده می شود در حالی که به همراه UVB چیزی استفاده نمی شود. پسورالن دارویی است که قبل از استفاده از امواج UVA برای ایجاد حساسیت بیشتر پوست در برابر نور، به فرد داده می شود.

• درمان پیسی با پیوند پوست

انتقال پوست از نواحی طبیعی به نواحی سفید شده فقط در مورد تعداد محدودی از بیماران مبتلا به پیسی امکان پذیر می باشد. معمولاٌ این روش موجب بازگشت کامل رنگ به نواحی مبتلا نمی شود.

• از بین بردن رنگدانه باقی مانده

در بعضی از بیماران که بیماری پیسی وسعت زیادی پیدا کرده است، عملی ترین روش درمان، رنگ زدایی از نواحی طبیعی پوست و یکدست کردن رنگ آن است.

در این روش از یک ماده شیمیایی به نام”roquinone Monobenzylether Of Hy” یا از اشعه لیزر استفاده می شود. این روش درمان حدود یک سال به طول می انجامد.

معمولاٌ از بین رفتن رنگ پوست در این روش دایمی و برگشت ناپذیر است لذا بیماران باید اکیداٌ از تماس با نور آفتاب اجتناب نمایند.

درمان برص با طب سنتی

درمان ویتیلیگو با طب سنتی امروزه رایج شده است و بیماران ترجیح می‌دهند که در کنار درمان شیمیایی، طب سنتی را نیز امتحان کنند. مواردی مانند درمان برص با سیر نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.

مطالعات محدودی نشان می‌دهد که گیاه دارویی جینگو بیلوبا ممکن است به بازگشت رنگ طبیعی پوست در افراد مبتلا به ویتیلیگو کمک کند.

توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از هرگونه تداخل دارویی، این روند را تحت نظر کارشناسان طب سنتی انجام دهید.

• جراحی برای درمان ویتیلیگو

وقتی سایر گزینه های درمانی برای درمان پیسی موثر نباشد؛ گزینه جراحی می تواند مطرح شود. در مورد افراد بالغی که به مدت حداقل شش ماه شرایط بیماری ثابتی داشته اند، جراحی مطرح می شود.

این روش برای درمان پیسی در کودکان استفاده نمی شود. این روش درمانی در افرادی که به راحتی دچار اسکار یا کلوئید می شوند مناسب نخواهد بود.

روش های جراحی متفاوتی در دسترس است، در اغلب این روش ها پوست سالم را برداشته و در جایی قرار می دهند که نیاز به رنگدانه وجود دارد. این روش درمان پیسی در ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران مفید است.

راه های پیشگیری از پیسی

با توجه به ناشناخته بودن بیماری پیسی برای پیشگیری از آن راه مؤثری وجود ندارد. بیشتر پزشکان عقیده دارند که در تشدید این بیماری نقش استرس ها و نگرانی های عصبی بسیار تعیین کننده است، اما این عوامل در به وجود آوردن این بیماری نقشی ندارد.

افرادی که در آسیب های پوستی مانند خراش یا سوختگی پوست شان دچار لک ‌های پیسی ریز و کوچکی در محل آسیب می ‌شود، باید در مراقبت از پوست خود دقت بیشتری را داشته باشند.

محافظت در برابر آفتاب

در صورتی که فرد مبتلا به این بیماری باشد، آفتاب سوختگی خطر جدی برای او به حساب می آید. شما باید از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کنید و از ضد آفتاب استفاده کنید.

هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار می گیرد، رنگدانه ای به نام ملانین تولید می کند که این ملانین ها از پوست در برابر اشعه ماورا بنفش (UV) محافظت می کنند.

اگر این بیماری را داشته باشید، مقدار ملانین کافی در پوست شما وجود ندارد و بنابراین از پوست شما محافظت نمی شود.

همیشه ازکرم ضد آفتاب استفاده کنید. در حالت ایده آل برای محافظت از پوست در برابر آفتاب از(SPF) 50 یا بالاتر استفاده کنید. SPF بالا از پوست شما در برابر آفتاب سوختگی و آسیب های طولانی مدت محافظت می کند. این امر به ویژه اگر پوست روشن دارید بسیار مهم است.

مصرف ویتامین D

اگر پوست شما در معرض آفتاب قرار نگیرد، احتمال کمبود ویتامین D افزایش می یابد.

ویتامین D برای سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است.

اگرچه نوعی ویتامین D نیز در برخی غذاها مانند ماهی های روغنی یافت می شود. ممکن است دریافت ویتامین D کافی فقط از طریق غذا و نور خورشید دشوار باشد.

بنابراین مصرف مکمل های ویتامین دی الزامی است.

توصیه‌های تغذیه‌‌ای در درمان پیسی

در زیر غذاهای پیشنهادی و مواد غذایی که باید محدود شوند ذکر شده است:

مواد غذایی که باید مصرف شوند:

• غلات: غلات کامل، ارزن، حریره جو، جوی دو سر، برنج و پاستا (غلات فرآوری شده توصیه نمی شوند).
• نان ها: فقط نان سبوس دار.
• میوه ها: زغال اخته (البته در این باره اختلاف نظر وجود دارد)، گلابی، گیلاس، موز، آناناس، سیب، انبه، زردآلو، انگور.
• سبزی جات: گوجه فرنگی، چغندر، هویج، سیب زمینی، خیار، کدو، کدو حلوایی، اسفناج، کلم بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم، سیر، لوبیا، قارچ، پیاز، لوبیای فرانسوی،
• فلفل قرمز، شنبلیله، شلغم، جعفری، زیره سیاه، فرآورده های سویا، عدس و لپه ها.
• نوشیدنی ها: چای کم رنگ بدون قند، 6 تا 7 لیوان آب در روز، عسل همراه با چای سبز با طعم نعنا، آب میوه.
• آجیل و خشکبار: مغزهای گردو، بادام، پسته، خرمای سیاه، انجیر و زردآلو.
• روغن ها: روغن زیتون و سایر روغن های گیاهی.
• سایر موارد: تخمه کدو تنبل، لوبیا، گوشت فقط به صورت آب پز، شکر زرد.
•  مقدار زیادی زنجبیل در غذاها استفاده کنید.
• بهتر است که برنامه غذایی خیلی کم نمک داشته باشید.
•  از تابش آفتاب در صبح زود بهره مند شوید تا اشعه ی مفید آن را دریافت کنید.
• مکمل ها: دانشمندان پی برده اند که بسیاری از افراد مبتلا به ویتیلیگو دچار کمبود فولیک اسید، ویتامین B12، ویتامین C، پانتنوئیک اسید(B5)، مس و روی هستند.
  ویتامین B12 و فولیک اسید باید با هم مصرف شوند.
• مصرف مکمل گیاهی جینکوبیلوبا در برخی از افراد مانع انتشار و وسعت لکه‌ها و کاهش سرعت دپیگمانتاسیون شده است.

آن چه نباید مصرف شود:

• چربی ها، ادویه ها و نمک زیاد
• نان و آرد سفید، غذاهای دودی یا سرخ شده، شکلات، چای پُررنگ، کره و مارگارین، الکل، قهوه، بستنی، خردل، تمبر هندی، نوشیدنی های مزه دار شده.
• ماهی و غذاهای دریایی(در افراد مختلف فرق می کند)
• خیار شور
• غذاهای فرآوری شده برای این بیماری مُضر است. اگر این غذاها به تناوب مصرف شوند، نه تنها پاسخ به درمان با تأخیر مواجه می‌گردد، بلکه ضایعات پوستی بیشتر پراکنده می‌شوند.

چرا موهام رشد نمیکنه؟

کلام آخر

بسیاری از موارد ویتیلیگو، البته نه تمام آنها به آهستگی و به مرور زمان پیشرفت می‌کند و روشی برای پیشبینی کردن سرعت یا امکان پیشرفت پیسی وجود ندارد.

با این حال می‌توان گفت که ویتیلیگو عارضه‌ای با پیشرفت کند است و بسیاری از بیماران سال‌های متمادی با لکه جدیدی مواجه نمی‌شوند؛ اما بعد از سال‌ها لکه‌های جدیدی را روی پوست مشاهده می‌کنند.

برخی بیماران لکه‌هایی دارند که خود به خود و بدون درمان، دوباره به رنگ طبیعی برمی‌گردد. خوشبختانه با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید می‌توان لکه‌های جدید را به محض ایجاد شدن متوقف کرد.